Uluslararası Birim Sistemi tarihi oylamada gözden geçirilirken kilogram, amper, kelvin ve mol yeniden tanımlandı.

20 Mayıs 2019’da yürürlüğe girecek olan değişiklikler, ölçüm birimlerini tanımlamak için fiziksel nesnelerin kullanımına son verecek. Bir dönüm noktası olacak bu karar için, 60 ülkeden temsilci kilogram, amper, kelvin ve molün tanımını kalıcı biçimde değiştiren Uluslararası Birim Sistemi’ni (UBS) oy birliği ile yeniden tanımlamaya karar verdi.

20 Mayıs 2019’dan başlayarak kilogramın tanımı, Uluslararası Prototip olarak adlandırılan fiziksel artefakta değil, UBS’nin diğer yedi temel birimi gibi bir fizik sabitine dayanacak. Kilogramın yeniden tanımlanması, ölçüm birimlerimizi tanımlamak için kullanılan eski eserlerin sonunu işaret ediyor. Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçütler Bürosu (UAÖB) tarafından Fransa’nın Versay kentinde düzenlenen Ağırlıklar ve Ağırlıklar Genel Konferansı’nda alınan karar, tüm UBS’lerin bundan sonra doğal dünyayı tanımlayan sabitler açısından tanımlanacağı anlamına geliyor. Bu, UBS’nin gelecekteki istikrarını temin etmesini sağlayacak; üstelik kuantum teknolojileri gibi yeni teknolojilerin söz konusu tanımlara uygulanmasının önündeki engellere yeni çözümler getirecek.

2019’da yürürlüğe girecek olan değişiklikler, ölçüm birimlerini tanımlamak için fiziksel nesnelerin kullanımına son verecek.

Uluslararası Kilogram Prototipi (IPK), Paris yakınlarındaki Sevr kentinde Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçütler Bürosu’nda (UAÖB), bir yeraltı kasasında tutulmaktadır.

Kilogramın 130 yılı aşkın bir süreden beri Fransa’da saklanan bir platin alaşımı silindirine sabitlenmiş tanımı, kuantum fiziğinin temel sabiti olan Planck sabiti ile yer değiştirecek ve emekli olacak. Zor ve potansiyel olarak doğru olmayan bir süreç olmasına rağmen yeni yeni ölçüm birimlerinin istikrarı, sadece aynı kopyalarla kıyaslama yoluyla doğrulanabilecek. Plank sabiti her yerde ve her daim kullanıma hazır.

Uluslararası İlişkiler ve Ölçekler Bürosu Direktörü Martin Milton’a göre, UBS’nin yeniden tanımlanması, bilimsel ilerlemede bir dönüm noktası. “Kütle ve zaman gibi önemli kavramların zemini olarak doğada gözlemlediğimiz temel sabitleri kullanmak, bilimsel anlayışımızı geliştiren, yeni teknolojiler icat eden, devasa toplumsal güçlükleri ele alan sabit bir zemine sahip olduğumuz anlamına gelir.”

Uluslararası Ağırlıklar ve Tedbirler Komitesi Müdürü Barry Inglis ise “Bugün, dünya çapında ölçüm bilimciler tarafından yapılan on yıllık çalışmanın zirvesini göstermektedir ki bunun önemi çok büyük” dedi. “Artık, dünyayı ölçerken nesnelerin sınırlamalarına bağımlı olmayacağız. Bilakis daha doğru ölçebilecek hatta bilimsel ilerlemeyi hızlandırabilecek evrensel niteliklere sahip yeni birimlere sahip olacağız.”

Yeni tanımlar, SI’nın yedi temel biriminin dördünü etkileyecek: Kilogram, amper, kelvin ve mol ile onlardan türeyen volt, ohm ve joule gibi tüm birimler.

• Kilogram – Planck sabiti ile tanımlanacak (h).
• Amper – Elementer elektrik şarjıyla tanımlanacak (e).
• Kelvin – Boltzmann sabiti ile tanımlanacak (k).
• Mol – Avogadro sabiti (NA) ile tanımlanacak.

Bu rimlerin büyüklükleri değişmeyecek, örneğin bir kilogram yine bir kilogram olarak kalacak. Fakat bu yeni tanımlanmış dört birim, SI temel birimlerinin hem kararlı hem de faydalı olmaya devam etmesini sağlamak için öncekilerin yanında kullanılmaya devam edecektir. Gözden geçirilmiş UBS’ler, teknik yenilikleri kolaylaştıracaktır. Tıpkı 1967’de saniyenin yeniden tanımlanışının, GPS ve İnternet gibi iletişimimizi küresel ölçükte dönüştüren teknolojiye yeni bir temel sağlaması gibi, bu yeni değişiklikler de diğer birçok sektörün arasında bilim, teknoloji, ticaret, sağlık ve yönetim alanında geniş çaplı etkilere sebep olacaktır.

Şevki IŞIKLI

Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2018/11/181116115556.htm, National Physical Laboratory / November 16, 2018