Trump’ın zaferiyle sonuçlanan seçimlere Ruslar nasıl müdahale etmeyi nasıl başardılar? Sosyal medya hatta Gmail ve Google’un da bu konuda parmağı var mı? Seçmen veri tabanı sızdırıldı mı?

Natasha Bertrand

Araştırmacılar, Rusya’nın reklam planlaması ve propaganda için Facebook, Twitter ve Google’ı nasıl kullandığı hakkında daha fazla bilgi edinmeye çalışıyorlar.

Yeni ayrıntılar, teknoloji devlerinin 2018 seçimlerinden önce reklam altyapılarını değiştirip değiştirmeyeceği konusunda soru işaretlerine yol açıyor.

Bir uzman, reklamları planlamak için gerekli olan seçmen verilerinin kısmi bir kesinti yapılarak Rusya’ya verilmiş olabileceğini söylüyor.

2016 seçimi sürecinde, Rus operatörleri tarafından satın alınan Facebook reklamlarının belli  demografik grupları ve coğrafi noktaları hedef alması yeni sorulara yol açıyor. Geçen yıl yabancı aktörlerin, Amerikalı siyasetçiler tarafından kullanılan aynı reklam araçlarından istifade ederek Amerikalı evdeki kararsız ve kilit seçmenlere ulaşabilmesi ciddi bir sorun olarak görülüyor.

Washington Post, geçtiğimiz günlerde Rus operatörlerin Facebook’un kişisel izleyici aracını, Ruslar tarafından kurulan sahte sayfaları ziyaret eden kullanıcılara yanlış bilgilendirme ve propaganda yapmak için kullandıklarını öne sürdü.

The Post ve CNN’e göre, Ruslar kullanıcıları demografik özelliklere ve coğrafyaya göre planlamak için diğer reklam araçlarını da kullandılar. Reklamlar, Michigan ve Wisconsin’deki kullanıcıları hedef aldı; iki eyalette Trump sırasıyla yaklaşık 10.000 ve 22.000 oy alarak kazandı.

Facebook’un güvenlik sorumlusu Alex Stamos, Eylül ayında Rusya ile bağlantılı hesapların satın aldığı reklamların “yaklaşık dörtte biri”nin “coğrafi olarak hedeflendiğini” söyledi. Şirket söz konusu sorunu hukukçulara, özel müşavir Robert Mueller’e reklamları verdikten sonra geçen ayın sonlarında verdi.

Google ve Twitter da inceleme altında

Sosyal medya devi, Rusya’nın seçimlere müdahalesi soruşturan araştırmacılar tarafından incelenen tek kurum değil. Google ve Twitter, Rusya’nın reklamları planlamak ve propaganda yapmak için bu platformları nasıl kullandığına yönelik halkın ve senato istihbarat komitelerinin önünde açıklama yapmaya davet edildi.

Hali hazırda Google, Rusya’nın Google Haberler, Gmail ve YouTube gibi hizmetleri nasıl istismar edebileceğini inceliyor.

Facebook gibi Google’ın reklam platformunda self servis seçenekleri var ve Rus aktörler arama motorunun algoritmasını, sahte hikayeleri arama sonuçlarının en üstüne koymak için kullanmış olabilirler.

Gmail de benzer şekilde savunmasız. Hillary Clinton’un kampanya başkanı John Podesta Gmail hesabı, seçim sırasında Rus bilgisayar korsanları tarafından ihlal edilmişti.

Bloomberg’e göre, Rus haber ağı RT, zaten 2.5 milyon YouTube abonesine sahip ve  YouTube Preferred olarak da bilinen Google Preferred’ın premium reklam envanteri, Google, söz konusu ağı programdan çekene kadar satıldı.

Twitter’ın açıkları sorun yaratabilir

Uzmanlar, Twitter’ın, belirli anahtar kelimeleri, hashtag’ları ve tek tek konuları retweet etmek üzere programlanmış otomatik hesaplar oluşturmak için çok ucuz ve kolay olmasından dolayı, Facebook’tan daha kapsamlı bir şekilde kullanılmış olabileceğini düşünüyor.

Botlar kararsız durumdakileri de barındırdı. Oxford’un Hesaplamalı Propaganda Projesi tarafından yürütülen bir araştırma, seçime gidilen günlerde şiddetli derecede itiraz edilen bölgelere yoğun biçimde giren otomatik hesapların önemsiz haberlerin ve  yanlış bilgilerin yayılmasına da yardım ettiğini ortaya koydu.

Twitter hayal kırıklığı yarattı

Ancak yasa koyucular, Senato İstihbarat Komitesi tarafından görüşülen Twitter üst temsilcilerinin ortaya çıkardığı Rusya bağlantılı hesapların daha az olduğunu söylüyor. Komitenin başkan yardımcısı Demokrat Senatör Mark Warner, gazetecilere verdiği demeçte, Twitter’ın ifadesinin “derin hayal kırıklığı” ve “açıkçası yetersiz” olduğunu söyledi.

‘Bu yöntemler karmaşık, ancak Facebook kolaylaştırıyor’

Kampanyada Rusya’nın sosyal medya kullanımını araştıran komiteler, bölünmeyi ve Demokrat aday Hillary Clinton’ı zayıflatmayı amaçlayan siyasi reklamlarını mikro hedeflemede herhangi bir yardımı olup olmadığını öğrenmek istiyorlar.

Ancak uzmanlar, şirketlerin reklam altyapısı sayesinde yabancılar için kimin kime hitap edeceğini ve ne tür bir içeriğin bulunduğunu belirlemeyi kolaylaştırdığını söylüyor. Örneğin ProPublica, geçtiğimiz ay, Facebook’ın self servis reklam satın alma platformunu ırkçı ve antisemitik içerikli belirli kullanıcıları planlamak için ne kadar kolay kullandığını açıkladı. BuzzFeed, Google kadar basit olduğunu keşfetti.

Tüm bütçe neredeyse Facebook’a gitti

Rusların sosyal medya çabaları, Amerikalılar tarafından yürütülen meşru bir kampanya veri operasyonuyla kıyaslanabilecek kadar çok basitti. Örneğin, Trump kampanyasının dijital operasyon şefi Brad Parscale, neredeyse tüm bütçesini Facebook’a dökerek büyük olasılıkla destekleyenlere reklamlar ve bazı kullanıcılar tarafından görülebilecek ancak diğerleri tarafından görülemeyen “karanlık yayınlar”ı bombardıman altına aldı.

Zeynep Tüfekçi: Facebook kolaylaştırıyor

Teknoloji ve bilgi konusunda uzmanlaşmış Chapel Hill’deki North Carolina Üniversitesi’nden Doçent Dr. Zeynep Tüfekçi, “Bu yöntemler sofistike ama Facebook bunları kullanmayı kolaylaştırıyor” dedi.

Tüfekçi, hedeflemenin, ABD siyasetinin daha iyi anlaşılmasıyla daha etkili olacağı, ancak, birçok Amerikalı siyasi aktörün ve diğerlerinin de bu araçları – bazen yanlış bilgilendirmeyi ve sahte haberleri planlamak için – kullandığının farkında olmanın çok önemli olduğunu söyledi.

Tüfekçi, “Hedefleme araçları, mesajı kim beğenirken bulmayı veya tıklamayı kolaylaştırıyor ve oradan gidiyor” dedi.

‘Yanlış bilgiler yayılmaya fazla müsait’

Özel avukat Robert Mueller ‘in veya kongre istihbarat komitelerinin kampanyayla Rusya’nın dijital operasyonları arasındaki koordinasyonu keşfettiği anda bu sorun şu anda Silikon Vadisi’nin kucağında!

Siyasi reklamları kaynağını satın almak, planlamak ve gizlemeyi bu kadar kolay hale getiren teknoloji meraklıları, özellikle Michigan, New Hampshire, Wisconsin ve Pennsylvania gibi kararsızlarda, oy vermeyi etkileyebilecek gelişmiş bir etki operasyonunu farkında olmadan kolaylaştırabilmiş olabilirler.

Rus askeri istihbaratıyla bağlantılı bilgisayar korsanları, Washington Post’a göre “Guccifer 2.0” ve “DCLeaks” adında Facebook hesaplarını kurarak Demokratik Ulusal Komiteden çalınan e-postaları yaygınlaştırdılar. Facebook, FBI’ı hesapları kapatmadan önce uyardı.

Dahası, propaganda ve yanlış bilgi uzmanı Jonathan Albright, “Her tür kesim”, Ruslara, Facebook’un reklam hedefleme araçlarına beslemek için ihtiyaç duyduğu seçmen verilerini sağlayabilirdi.

Seçmen veri tabanları sızdırılmış olabilir

Geçen yıl Rus korsanları tarafından sızdırılmış seçmen veritabanları, siyasi mesajlaşma ve reklamları planlamak isteyen herkes için verilerin bir başka hazinesiydi. Ulusal Güvenlik Ajansı, bu yılın başında, “Rus istihbaratının, seçimlere kadar geçen günler ve haftalar boyunca birden fazla ABD eyalet ya da yerel seçim unsurunu elde edip, bu varlıkları muhafaza ettiği” sonucuna vardı.

Uzmanlar, bu tür seçmen verilerinin son derece değerli olduğunu söylüyor. Ancak Facebook, herhangi bir özel hedef kitlesi kullanan reklamların e-posta adresleri gibi kişisel bilgilere ihtiyaç duyacağı iddiasını reddetti. Albright, seçmen verileri, “Özel Kitlelerin coğrafi olarak hedeflediği, segmentlere ayırması ve izleyicilerin davranışlarını ve internet üzerinden medya tüketimini nasıl izleyebildiğini temel alarak” reklam hedefleme araçları için gerekli olmazdı.

Facebook, düzenlemeye gidecek mi?

Facebook, siyasi reklamlar için gözden geçirme sürecini güçlendirmeyi planladığını ve hangi sayfaların ileriye taşınacağını açıklamaya başlayacağını söyledi. Ancak şirket, geçen ay reklamların elektronik ortamda insan etkileşimi olmadan satın alınabilmesini sağladığını ve Rusya ile bağlantılı hesaplar tarafından satın alınan reklamların kapsamını hâlâ bilmediğini kabul etti.

Sonuç olarak Tüfekçi, “Rusya skandalı, yanlış bilgi, sahte haberler ve aldatıcı propagandayı geniş kitlelere kolayca ve ucuza yaymak için maalesef çok müsait olan Silikon Vadisi iş modelinin kalbinde yer alan gözetim ve reklam altyapısını ortaya koyuyor” dedi.

Çeviri: Abdulkadir Büyükbingöl

Kaynak: amp.businessinsider.com, Natasha Bertrand, Oct 4, 2017