Video oyunları gittikçe yaygınlaşıyor. Oyuncuların yaş ortalaması 35’e kadar yükselmiş durumda. Oyuncular üzerinde bıraktığı pozitif ve negatif etkileri tartışma konusu. Fakat son araştırma, oyunları bakışı değiştirecek gibi.
Bilim insanları, video oyunlarının beyin ve davranış biçimimizi nasıl şekillendirebileceğine yönelik çalışmaları bir araya topladı ve özetledi. Bugüne kadar yapılan araştırmalar, video oyunları oynamanın, dikkat ve görsel-mekânsal becerilerden sorumlu beyin bölgelerini değiştirebileceğini ve beynin daha verimli çalışmasına yardımcı olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar ayrıca ödüllendirme sistemiyle beyin bölgeleri arasındaki ilişkiyi araştıran ve bunların video oyun bağımlılığıyla nasıl bağlantılı olduğunu inceleyen çalışmalara da baktılar.
Oyuncular artık çocuk değil
Video oyunu oynuyor musunuz? Eğer oynuyorsanız yalnız değilsiniz. Video oyunları gittikçe yaygınlaşıyor. Sanılanın aksine yetişkinler bu oyunlardan daha çok keyif alıyor. Oyuncuların ortalama yaşı, 2016 yılında 35’e yükselmiş durumda.
Bu durum, teknoloji-insan etkileşiminin değiştiği ve daha fazla kişinin video oyunlarına maruz kaldığı anlamına geliyor. Birçok video oyuncusu, masaüstü bilgisayarlarda veya oyun konsollarında oynuyor. Bununla birlikte boş zamanlarda, akıllı telefonlar ve tabletlerde oyun oynamaya başlayan “yeni oyuncu türleri” de ortaya çıktı. Bu yüzden video oyunlarının gittikçe yaygınlaşan bir eğlence şekli olduğunu anlayabiliyoruz ancak tüm bunların beyin ve davranışlarımız üzerinde herhangi bir etkisi var mı, bunu tam olarak açıklayan bir araştırma henüz yoktu.
Medya, yıllar içinde geçtikçe medya, video oyunlarının sağlığımız ve mutluluğumuz üzerindeki etkileri hakkında çeşitli sansasyonel iddialarda bulundu. Video oyunlarını inceleyen Marc Palaus, “Frontiers in Human Neuroscience” dergisinde şunları söyledi:
“Oyunlar bazen, ortaya atılan iddiaları destekleyen gerçek veriler olmadan övgü ya da eleştiri içerir, ayrıca oyun popüler bir etkinliktir; bu nedenle herkes, konuyla ilgili güçlü görüşlere sahip görünüyor”.
Palaus ve meslektaşları, video oyunlarının beynimizin yapı ve işleyişini nasıl etkilediğine ilişkin şimdiye kadarki araştırmalardan herhangi bir sonuç ortaya çıkıp çıkmadığını görmek istiyorlardı. Bu nedenle 22’si sadece beyindeki yapısal değişikliklerle ilgili, 100’ü ise beyin işlevselliği ve davranış değişiklikleriyle ilgili olmak üzere toplam 116 bilimsel araştırmayı masaya yatırdılar.
Dikkat ve algı becerilerini geliştiriyor mu?
Çalışmalar, video oyunlarının beynimizin performansını hatta yapısını değiştirebileceğini gösteriyor. Örneğin video oyunları oynadığımızda dikkat yeteneğimiz bundan etkilenir. Bazı araştırmalar, oyuncuların sürekli dikkat veya seçici dikkat gibi yeteneklerinden gelişme gösterdiğini tespit etti. Dikkat ile alakalı beyin bölgeleri, oyunlarda daha verimli olmaya başlıyor. Zorlayıcı görevlerde ise dikkatleri toplayabilmek için daha az enerji harcamayı sağlıyor.
Video oyunlarının beyin bölgelerinin visuospasyal (görsel ve mekânsal) becerilere ilişkin boyutunu ve verimliliğini artırabileceğini kanıtlanıyor. Örneğin beynin sağ hipokampüsün, hem video oyunları eğitim programını alan uzun süreli oyuncularda hem de rastgele gönüllü oyuncularda büyüdüğü tespit edildi.
Öte yandan video oyunları bağımlılık yapabiliyor. Bu bağımlılığa “internet oyun bozukluğu” deniyor. Araştırmacılar, oyun bağımlılarında nörolojik ödül sistemin üzerinde işlevsel ve yapısal değişiklikler saptadılar. İstekte bulunma ve sinirsel tepkiler üzerinde kısmi çeşitli izlere rastladılar. Söz konusu sinirsel değişimler, temelde diğer bağımlılık bozukluklarında görülen sinirsel değişimlerle benzerlik gösteriyor.
Peki, beydeki tüm bu değişimler ne anlama geliyor?
Araştırmacı Palaus, “Beynin video oyunlarına nasıl tepki verdiğine odaklandık ancak bu etkiler her zaman gerçek hayatta değişime neden olmuyor” diyor.
Video oyunları aslında hala oldukça yeni olduklarından onların etkileri üzerine yapılan araştırmalar hala emekleme döneminde. Örneğin oyunların hangi yönlerinin hangi beyin bölgelerini ne şekilde etkilediği hala araştırılmaya devam ediyor. Ayrıca Palaus’a göre, “Video oyunlarının hem pozitif hem de negatif yönlerinin birlikte gerçekleşiyor olması muhtemel”. Bu ise bizi yeni bir zorlukla karşı karşıya bırakıyor.
Marc Palaus,
Elena M. Marron,
Raquel Viejo-Sobera,
Diego Redolar-Ripoll
Çeviri Mert Küçükvardar
Kaynak: Science Daily Sitesi/ 22.06.2017.
