Gelişen teknolojinin insanlığa sunduğu veya insanlığın geliştirdiği teknoloji sayesinde kendine sunduğu teknik ürünlerden biri de robotlardır.
Robot üretimindeki amaçlar: insanların yapamayacağı şeyleri gerçekleştirmek, tehlikeli görevleri insanların elinden almak ve basitçe hayatı kolaylaştırmak. Robot denince genelde aklımıza iki ayak üstünde yürüyen insan benzeri, dinleyen cevap veren ve itaat(!) eden teknik cihazlar gelir. Lakin bazı düzenekleri de biz robot kategorisine alabiliriz, bu halde robotların tarihi de tahmin ettiğimizden eskisine dayanmaktadır. Eski Yunan ve Mısır medeniyetlerinde gördüğümüz bazı otomatik düzenekleri de robot kategorisine eklememiz mümkündür. O halde robot insan yerine (insanın yapabileceği veya yapamayacağı) bazı eylemleri gerçekleştiren teknik düzeneklerdir. Tarihteki birçok teknik ürünü ve bilimsel gelişmeleri robot olarak değerlendirebiliriz fakat şüphesiz ki robotların yıldızı 20. yüzyılın ortalarından sonra parlamaya başlamıştır. Teknolojinin gelişimi ile robotiğin gelişimi doğru orantılı olarak gerçekleşmiştir. İşte bu doğru orantının ortaya çıkardığı robotlardan bazılarını aşağıda görebilirsiniz.
Kendisi uzay yürüyüşüne uygun giysiler giyebilecek kadar gelişmiş bir yapay zekaya sahiptir. NASA tarafından uzay araştırmaları gerçekleştirmesi için üretilmiştir. Yetişkin bir insan büyüklüğünde ve insan görünümündedir. Eli, kolu gövdesi ve başı bulunsa da ayakları yoktur. Astronotların eldiven ile gerçekleştirebildikleri işlemleri gelişmiş el dizaynı sayesinde daha verimli ve etkili bir şekilde gerçekleştirebilmektedir. NASA tarafından hala geliştirilmekte olan bu robot şüphesiz bir gün uzay istasyonlarında insanlarla beraber çalışacaklardır.
MIT tarafından yaratılan bir sosyal robottur. Kişisel Robotlar grubunun başkanı ve MIT çalışanı olan Cynthia Breazeal gelişiminde önemli rol oynamıştır. Sosyal bir robot olduğu için dizaynı ve iç mekaniği düzenli bir şekilde hazırlanmış ve bu durumdan dolayı komplike bir yapıya sahiptir. İnsan mimiklerini belli bir oranda taklit edebiliyor ve belli nesneler ile etkileşime girebiliyor. Bu özellikleri sayesinde insanlar robot ile sosyal bir açıdan etkileşime girebilmektedirler. Leonardo’nun programlanmasında psikolojik teorilerde mevcuttur ve bu durum onu öğrenen, etkileşime giren ve insanlarla işbirliği yapan sosyal bir varlık haline getiriyor.
iRobot firması tarafından üretilmiş ve piyasaya sunulmuş bir robotik elektrikli süpürgedir. İlk robotik elektrikli süpürge bu olmasa da en çok tercih edilenlerden ve bu tarz robotların yaygınlaşmasında ön ayak olmuştur. Kendin öncekilere göre odanın boyutunu hesaplayan daha iyi bir yazılıma sahiptir. Basitçe yerleri süpürmek ve temizlemek için üretilmiştir.
Nintendo Entertainment System (NES) için aksesuar olarak geliştirilmiş bir oyuncak robottur. Japonya’da “Aile Bilgisayar Robotu” olarak Temmuz 1985’te ABD’de ise “ROB” olarak Ekim 1985’te piyasaya sürülmüştür. O dönemlerde masaüstü bilgisayarlar video oyun sektörünü ele geçirmiş ve oyun konsollarının kullanımını ve satışını düşürmüştü, bu robot ise bu duruma karşı üretildi lakin pek başarılı olamadı. ROB ile oynanabilecek sadece iki adet lisanslı oyun yayınlanmıştır.
Sümüklü böcekleri yakalayan bir avcı robottur. Bunun için bir robot yapılmış olması biraz abartı gelebilir lakin arkasında yatan fikir haşereleri yakalayarak onları bir alanda biriktirmesi ve daha sonra bu alanlarda çürüme sonucu cisimlerden çıkacak gazları yakıt olarak kullanmaktı. Hayata geçirilmedi. Bu robotun bir görüş sensörü ve programlanmış bir uzatma kolu vardı.
Hayallerimizdeki robotları üretmeden önce onların oyuncaklarını ürettik. Bunlardan ilki 1930’lu yıllarda üretilmiş olan Liliput oyuncak robotudur. Mekanik aksanı sayesinde sadece yürüyebiliyor ve kollarını sallayabiliyordu. Bu oyuncak dünya geneli meşhur olmuş ve oyuncak tarihinde bir yer kazandı.
Hughes Aircraft tarafından Robert W. Henderson öncülüğünde üretilen Mobots insanların yapamayacağı tehlikeli işleri yapabilmek için üretilmişti. Kolları ve kıskaçları sayesinde insan elinin yapabileceği şeyleri yapmak için düzenlenmişti. Mobots pek başarılı olmamış ve kullanılmamış olsa da bugün türevlerini kullanmaktayız.
Westinghouse Electric Corporation tarafından üretilmiş bu robot 1939 yılında New York Dünya Fuarında sergilendi. Elektro bir kablo ile kontrol ediliyordu ve kendisi 77 kelime konuşabiliyor, yürüyebiliyor ve hatta sigara içebiliyordu. Bir sonraki yıl ise üreticileri ona bir de robot evcil köpek ürettiler. Bu köpek ise havlayabiliyor ve Elektro’nun otur talimatına uyabiliyordu.
Aibo Sony tarafından üretilip pazarlanmış bir robot hayvandır. 1999 tanıtılan bu robotun gelişimi 2006 yılına kadar devam etmiştir. Dönemine göre piyasadaki en gelişmiş oyuncaklardan biriydi. Sahibinin yüzünü tanıyabiliyor ve sesli komutlara karşı tepkiler verebiliyordu.
Piyasaya 1985 yılında sürülmüş bir ev robot kitidir. Bir odada gezinmek ve küçük basit nesneleri almak gibi kolay görevleri yapabilecek şekilde programlanmıştır. RB Robot Corporation tarafından imal edilmiştir. Farklı modelleri ve gelişmiş halleri tekrar tekrar piyasaya sürülmüştür.
ABD ordusu için iRobot şirketi tarafından üretilmiş bir askeri robottur. Afganistan ve Irak savaşlarından 2000’den fazla kullanılmıştır. Savaşlarda askerlerin gidemeyeceği noktalara gitmek ve tehlikeli bölgelerde gözlem yapabilmek için üretilmiştir. Dünya Ticaret Merkezi’nin enkazında arama ekiplerine yardımcı olması için de kullanılmıştır. 2011 yılında depremden dolayı zarar gören Fukushima nükleer santralinde de radyosyon seviyesinin yüksek olduğu yerlerde kullanılmıştır. Gelişmiş modelleri hala ABD ordusu tarafından kullanılmaktadır.
Mühendis George Devol ve Joseph Engelbelger’in araştırmaları sonucu üretilmiş ilk endüstriyel robottur. 1961 yılında icat edilen bu robot sıcak metal tabakaları istifleyen 4.000 kiloluk bir kol şeklindeydi. Bu robot işçilerin dikkat etmedikleri halde zehirlenebilecek veya bir uzuvlarını kaybedilecekleri işlemleri yapmak için üretildi. Kendisinin bir türevi günümüzde hala endüstride kullanılmaktadır.
Jacques de Vaucanson tarafından 30 Mayıs 1739’da Fransa’da tanıtılan ördek şeklinde bir otomattır. Bu mekanik ördek tahıl yeme ve bunu sindirim sistemi gibi öğütme yeteneğine sahip görünse de otomat tarafından yutulan tahıllar bir kapta toplanıyordu ve daha öncesinde içi dışkı doldurulan bir kap ise bu sırada dışarıya bir miktardan bundan döküyordu. Dönemi göz önüne alındığında ilerici bir çalışma olduğu açıktır.
Amerika Birleşik Devletleri Hava Komutanlığı ve CIA tarafından kullanılan insansız hava aracıdır. 90’lı yılların başlarında sadece gözlem ve ileri keşif için kullanılması planlansa da daha sonrasında yeni kameralar ve füzelerle modifiye edilmiştir. Günümüzden bu yana birçok savaşta kullanılmıştır.
Bazı robotlar araba üretir bazıları uzayda keşif yapar ve bazıları ev işlerine yapsa da bu robot dans ediyor. 2005 yılında Tohoku Üniversitesi’nden Kazuhiro Kosuge süslü elbiseler giydirilmiş bir dizi balo salonunda dans edecek androidleri piyasaya sürdü. Partnerinin hareketlerini tahmin ederek onlara eşlik edebilirler ve başka bir dansçının liderliğinde dans edebilirler.
Nörobiyolog William Gray Walter tarafından 1940’ların sonlarında icat edilen iki elektronik robottu. Tarihte biyolojik beyinlerin yaptığı gibi düşünmek üzere programlanmış ve özgür iradeye sahip olma niyetinde olan ilk robotlardı. Şekilleri ve yapıları nedeniyle genellikle kaplumbağaya benzetilirlerdi. Işık uyarısına tepki olarak geliştirilen hareket kabiliyetleriyle fototaxis yeteneğine sahiptiler.
NASA tarafından tasarlanmış bu robot kişisel uydu asistanıdır. Elleri kolları bacakları yerine yerçekimsiz ortamda kendini iterek hareket edebilecek hava iticilerine sahiptir. Bir voleybol topu boyutundadır. Hava bileşenleri ve sıcaklığını izleme ve bazı basit deneylerde astronotlara yardımcı olacak şekilde tasarımlanmıştır. Ana bilgisyarlarla iletişim kuracak ve bir sorun olduğunda astronotları uyaracak şekilde programlanmıştır.
Honda’nın ürettiği P serisi robotlar insansı robot prototipidir. Bu serinin asıl amacı insan benzeri ve insanla aynı yetilere sahip robot geliştirmektir. P1, P2, P3 ve P4 olarak sırasıyla 1993, 1996, 1997 ve 2000 yıllarında olmak üzere dört faklı modülü üretilmiştir. Bu prototipler sayesinde günümüzdeki meşhur robot ASIMO üretilmiştir. Honda P serisi ile ilk defa merdiven çıkan ve bir insan gibi hareket eden gelişmiş bir “humandroid” yaratmayı başarmıştır.
Einstein’in yüz şekli ile bir droid’in buluşmuş halidir kendisi. İnsan yüzüne sahip ilk yürüyen robottur aynı zamanda. 2005 yılında Joon-Ho Oh kafa tasarımı yapılmış ve Hanson Robotics tarafından üretilmiştir. Temeli HUBO tipi droidlerde dayanmaktadır. Alber Hubo birçok yüz ifadesini yapabilmekte ve insanlarla etkileşim kurabilmektedir.
Bu robotun özel tarafı kendisinin yönettiği 6 adet küçük robotunun olmasıdır. ABD Donanması tarafından 1992 yılından bu yana geliştirilmektedir. Donanma tarafından güvenlik robotu olarak kullanılmıştır. Örneğin düşman dolu bir binaya emrinde 6 küçük robotlarıyla beraber giren Robart III mikrodalga hareket dedektörlerini kullanarak düşmanların yerini tespit edebilmektedir. Robart’ın aynı zamanda silahı da bulunmaktadır ama bu silahlarının mühimmatı plastik mermi ve darttır.
Wabot 1 dünyada eğlence amaçlı üretilen ilk insan biçimindeki robottur. Uzuv kontrolü yapabiliyor, konuşabiliyor ve görebiliyordu. Sensörleri sayesinde nesnelere olan uzaklığını hesaplayabiliyordu. Nesneleri kavrayabiliyor ve taşıyabiliyordu. Kendisinin bir buçuk yaşındaki bir çocuğun sahip olduğu zihinsel gelişmişlik seviyesine sahip olduğu düşünülüyordu. 1970 yılında üretildi. Wabot 2 ise ilk halinin daha gelişmiş bir örneği idi. Wabot 2 ekstra olarak gördüğü notaları okuyabiliyor ve orta zorluk derecesindeki parçaları piyano üzerinde çalabiliyordu.
Genhghis, Rodney Brooks tarafından oluşturulan altı bacaklı örümceğe benzeyen bir böcek robottur. Robotların nasıl daha gelişmiş bir hale gelebileceği konusuna kafa yoran Brooks ve bir robotun çevresindeki dünyaya tepki verebileceği bir tür reaktif robotik mimari olan bir “altbirim mimarisi” fikrini ortaya attı. Bu robot tasarımında ise Brooks sınırlı beyin işlevlerine sahip olmasına rağmen muazzam işlevselliğe sahip böceklerden esinlenmiştir. Bu robotun böcek gibi davranabilmesi için sensörleri ve bazı yazılımları geliştirilmiştir. Kendisini aynı zamanda bir mobil robot olarak tanımlamak da mümkündür.
Üç metre boyunda 2.4 metre genişliğinde ve 5 ton ağırlığında bir kurtarma robotudur. Her bir kolu bir ton ağırlığındaki eşyaları kaldırabilir. Dizel benzin ile çalışan bu robot Japon üretici Tmsuk tarafından geliştirilmiştir. Yapılış amacı deprem, sel, tsunami vb. doğal adetler ile yangın, araba kazası gibi afetlerde kullanmaktır. Bu afetlerde gerek araç kaldırabilir gerek yerdeki ağır bir taşı kaldırarak kurtarma ekiplerine yardım edebilir. 11 ayağa sahiptir. Boyut ve özellikleri değişen farklı modelleri de vardır.
Otonom araçların ilki denebilir bu robota. Günümüzde otomatik pilotlu araçların ilk örneği olarak ele alabiliriz. Öncesinde Ay’da çalışacak roverların gelişmesine katkıda bulunmak için üretilmiş olsa da daha sonrasında otomatik ilerleyen bir robot olabilmesi içi geliştirildi. 1979 yılında bu robot otomatik ilerleyen araçlar için bir dönüm noktası oldu ve sandalye dolu bir odayı sandalyelere çarpmadan 5 saat gibi uzun bir süre içinde de olsa geçebildi.
1993 yılında yaşanan iki volkanik patlama sonucu ölen 8 araştırmacının ardından Carnegie Mellon Dante II robotunu üretti. Bu robot geniş kabiliyet ve uzaktan iletişim sistemlerine sahipti. Hedefi araştırmacılar için riskli olan araştırma bölgelerinde araştırmalar yapmak ve bunu iletebilmekti. Dante II 1994 yılında bu hedefini başardı. Alaska’nın aktif volkanik Spurr Dağı’nda indirildi. Robot dağın içine düşüp yok olsa da düşmeden önce gerekli bilgileri iletmeyi başarmıştır.
Da Vinci Surgical System, Amerikan şirketi Intuitive Surgical tarafından yapılan robotik bir cerrahi sistemdir. 2000 yılında Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır. Cerrahi işlemleri kolaylaştırmak için üretilen bu sistem bir konsoldan cerrah tarafından kontrol edilerek çalışmaktadır. Araştırmalar bu sistem ile yürütülen cerrahi operasyonların daha başarılı olduğunu; daha az kan kaybına yol açtığını ve operasyon sonrası daha hızlı iyileşmelerin görüldüğünü belirtmektedir. Günümüzde bunun daha gelişmiş ve teknolojik hali dünyanın dört bir yanında cerrahi operasyonlarda kullanılmaktadır.
Sony’nin AIBO’dan sonra tasarladığı eğlence robotu sektörünün bir ürünüdür. İki ayağa sahip bir insansı robottur. Koşabiliyor, zıplayabiliyor, öğrenebiliyor, çevresinin 3 boyutlu haritsını çıkarbiliyor, kablosuz bir şekilde internete bağlanabiliyor, üzerindeki sensörler sayesinde derinlik algılayabiliyor, sahibinin ilgi duyabileceğini düşündüğü metinleri internetten indirip okuyabiliyor, sşarkı söyleyip dans edebiliyor, dengesini kaybedip düşmeye başladığında kollarını kendisini korumak için siper edebiliyor ve kendi kendine tekrar ayağa kalkabiliyor. Birçok özelliğe sahip bu robot insansı robotların gelişiminde önemli bir rol oynuyor. Aynı zamanda Amerikalı müzisyen Beck bir şarkısının klibinde bu robotu da kullanmıştır.
Shakey kendi eylemleri hakkında mantık yürütebilen ilk genel amaçlı mobil robottur. Diğer robotlar bir görevi gerçekleştirirken dışarıdan her bir adım için talimat alması gerekse de Shakey komutları analiz ederek bunları temel parçalara ayırır ve mantık yürüterek görevi kendi başına gerçekleştirebilir. 1972 yılında Stanford Research Institute tarafından geliştirilmiştir. Hareket etme konusunda her ne kadar anlamsız ve sarsıntılı hareketlere sahip olsa da nesneleri tanıyaiblme ve mantık yürütebilmesi onu robotlar arasında önemli bir konuma koymaktadır.
NASA tarafından Mars’a gönderilen uzay araçlarıdır. 2003 yılında başlatılan projede kullanılan robotlardır. Amaçları Mars yüzeyinin jeolojik yapısı hakkında araştırmalar vermek ve bilgiler göndermektir. Spirit 2010 Opportunity ise 2018 yılında kadar aktif kalmıştır ve aktiflik süreleri boyunca günde 100 megabitlik verileri bize ulaştırmışlardır.
Stanley, Stanford Üniversitesi yarış ekibi tarafından geliştirilen otomatik pilotlu bir araçtır. 2005’te bir yarış kazanmış ve takımını büyük bir ödül kazandırmıştır. Stanley, herhangi bir araziyi tarayabilir ve önceden belirlenmiş bir hedefe en iyi rotayı hesaplayarak gidebilir. Bu özellikerini gerçekleştirebilmesi için yapımında çalışan araştırmacılar 100.000 satırlık bir yazılım geliştirmişlerdir.
Hazırlayan: Mustafa Çeğindir
Kaynak: https://www.wired.com/2006/01/robots-3/
