Türkiye’de yeni yapılan bir araştırmaya göre, toplam 7863 haberden yalnızca 158’i bilim ve teknoloji haberidir. Bu oran yüzde 2’ye tekabül etmektedir.
Bilim hayatımızın her alanını çevreledi. Artık bilimi ve teknik gelişmeleri takip etmeyen her ulus yok olmanın eşiğindedir. Peki bilimsel gelişmeleri hayatımıza ileten iletişimcilerin durumu hangi aşamada? Bilim gazeteciliği gerçekten bilimsel gelişmeleri yeterli düzeyde çözümleme yeteneğine sahip mi? Çoğumuz artık geleneksel olarak basılı gazeteleri satın alıp okumuyoruz bile… Kendinize en son ne zaman basılı bir gazete satın aldığınızı sorun? Peki yöneldiğimiz dijital haber siteleri bilimsel haberleri bizlere ne derece aktarabiliyor? Bilimsel haber çeşitliliği ya da içeriği yeterli düzeyde mi?
Bugün pek çok bilim insanı için iletişim, halk ile bilim arasındaki köprüyü temsil etmektedir. Bilim insanları, halkı bilgilendirmek, eğitmek, yanlış bildiklerini düzeltmek ve bilim hakkında yeni heyecanlar yaratma peşindedir. Gazeteciler kullandıkları içerikler ve haberleri ele alış tarzıyla okuyucuya büyük resmi vermeye çalışmaktadır. Dolayısıyla bilim gazetecileri insanlara oluşturdukları hikâyelerle bilim hakkında daha fazlasını hayal ettirmeye çalışmaktadırlar. Bilim gazetecilerinin bu çabası bilimin toplumdaki rolünün anlaşılması ve toplumun bilimsel bilgiden en iyi şekilde yararlanmasıyla sonuçlanmaktadır. Aynı zamanda bilim haberleriyle bilime ilgi duyan potansiyel okuyucuların çoğalması da amaçlanmaktadır.
İletişim uzmanları bilim insanlarının medyayla nasıl etkileşime girdiği konusunda geniş çaplı araştırmalar yapılması gerektiğini ileri sürmektedir. Nitekim bilim gazeteciliği konusunda yapılan bir çalışmada çarpıcı verilere ulaşılmıştır. Alexa verilerine göre Türkiye listesinde yer alan ilk 15 internet sitesi incelendiğinde haber siteleri olarak Ensonhaber (8), Hürriyet (10), Milliyet (14) sitelerinin yer aldığının tespit edildiği bir alan çalışması yapılmıştır. Belirlenen süre içerisinde incelenen üç internet haber sitesinde toplam 7863 haber tespit edilmiştir. Toplam 7863 haberden yalnızca 158’i bilimsel haber niteliği taşımaktadır.
Çalışmada dikkat çeken bir başka veri ise günlük dağılımda görülen toplam haberler üzerinedir. Üç internet haber organında yer alan bilimsel haberlerin diğer haberlere kıyasla oldukça az sayıda olduğu tespit edilmiştir. Haber sitelerinde bilimsel haberlerle ilgili az sayıda içeriğin yer alması okuyucunun bilimsel içeriklere ulaşmasını ve daha fazla bilgi almasını zorlaştırmaktadır. Bu bağlamda incelenen haber sitelerinden hareketle çevrim içi ortamda yer alan bilimsel haber sayısının halkın bilim dünyasında olup biten gelişmeleri geniş olarak takip edebilecek düzeyde karşılamadığı görülmektedir.
Yapılan araştırmada bilim haberlerinin yalnızca belirli kategorilerde toplandığı görülmüştür. Bilim haberlerinin ağırlıklı olarak birkaç kategoriye de toplanması halkın bilim konusunda her alandan bilgi edinme konusunda sıkıntı yaşamasına ve yeterince bilgi edinememesine yol açmaktadır. Bu nedenle özellikle bilim haberleri farklı bilim dallarından olacak şekilde zengin bir biçimde halka sunulmalıdır.
Özellikle son dönemde haber sitelerinde galeri odaklı habercilik anlayışının yükselmesi de bilimsel haberlerin ikinci plana atılması ve magazin haberlerinin ön plana çıkmasına neden olmaktadır. Bu gibi durumlar nedeniyle medyanın halkı gerçek gündem ve bilimsel olarak bilgilendirme görevi sekteye uğramaktadır.
Araştırma da incelenen süre zarfında ele alınan bilim haberlerinin niceliği ve niteliği göstermektedir ki bilim hikâyeleri diğer haber hikâyeleriyle rekabet düzeyinde geri planda kalmaktadır. Tüm bu sorunlar bilim gazetecilerinin eğitimi, bilim gazeteciliğine verilen önemin kavranması ve bu konudaki bilimsel araştırmaların çoğaltılmasıyla çözülebilir.
Kaynak
- Küçükvardar, M. (2020). Bilim Gazeteciliği: Haber Siteleri Üzerine Bir Araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Cilt 2020, Sayı 52, Sayfalar 166 – 186.
